Σωστή διαχείριση των εργαζομένων και επιτυχία
Της ΕΛΕΑΝΝΑΣ ΓΑΛΑΝΑΚΗ,
Επίκουρης Καθηγήτριας του Τμήματος Μάρκετινγκ και Επικοινωνίας του ΟΠΑ και Διευθύντριας Εργαστηρίου ΔΑΔ
Η έρευνα έχει αποδείξει ότι η Διαχείριση Ανθρώπινου Δυναμικού (ΔΑΔ) μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην επιχειρησιακή απόδοση. Μάλιστα, υπάρχει ένα σύστημα πρακτικών διοίκησης γνωστό με τον όρο « Συστήματα Εργασίας Υψηλής Απόδοσης»που συνδυάζει πρακτικές όπως η επιλεκτική στελέχωση, η εκτεταμένη εκπαίδευση, η ασφάλεια της απασχόλησης, η σαφήνεια των καθηκόντων, η αξιολόγηση με εστίαση στο αποτέλεσμα, τα κίνητρα απόδοσης, και η συμμετοχή στις αποφάσεις. Αυτά τα συστήματα όταν χρησιμοποιηθούν όλα μαζί, συνδυαστικά φαίνεται να ενισχύουν την απόδοση του ανθρώπινου δυναμικού, η οποία κατ’ επέκταση αντανακλάται και στην επιχειρησιακή απόδοση. Σύμφωνα με τη θεωρία ο συνδυασμός αυτών των συστημάτων επιτρέπει την ισόρροπη μεγιστοποίηση των τριών παραγόντων που ορίζουν την ανθρώπινη απόδοση: Ικανότητα (ability), Κίνητρο (motive) και Ευκαιρία (opportunity).
Η γνώση μας όμως σχετικά με αυτά τα συστήματα περιορίζεται στην εμπειρία από τις μεγάλες επιχειρήσεις, όπου έχει γίνει κυρίως εφαρμογή των συστημάτων εργασίας υψηλής απόδοσης. Στις μικρότερες επιχειρήσεις είναι σπανιότερο να χρησιμοποιούνται όλα τα συστήματα σε συνδυασμό (κυρίως εξαιτίας στενότητας πόρων) και η έρευνα δεν έχει καταλήξει ποιος συνδυασμός πρακτικών ΔΑΔ μπορεί να μεγιστοποιήσει την απόδοση των ΜμΕ (μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις). Αυτό συμβαίνει γιατί οι ΜΜΕ έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά και αντιμετωπίζουν διαφορετικές προκλήσεις από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις.
Ταυτόχρονα όμως, ειδικά οι ΜμΕ έχουν ιδιαίτερη ανάγκη από τέτοια συστήματα, ώστε να διατηρήσουν την ανταγωνιστικότητα και τη βιωσιμότητά τους σε ένα ιδιαίτερα ασταθές και ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον.
Οι ΜμΕ θεωρούνται βασικός μοχλός για την οικονομική ανάπτυξη, ειδικά στις οικονομίες που κυριαρχούνται από τον κλάδο των υπηρεσιών. Περισσότερο από το 95% των επιχειρήσεων παγκοσμίως είναι ΜΜΕ και παρέχουν περίπου το 60-70% της συνολικής απασχόλησης σε όλο τον κόσμο. Ειδικά στην Ελλάδα, μόνο το 12% του συνόλου των εργαζομένων απασχολείται σε μεγάλες επιχειρήσεις. 60%, 18% και 10% του συνόλου των Ελλήνων εργαζομένων απασχολείται αντίστοιχα σε Πολύ μικρές, Μικρές και Μεσαίες επιχειρήσεις. Η Ελλάδα μάλιστα έχει τη μεγαλύτερη αναλογία απασχόλησης σε πολύ μικρές επιχειρήσεις και τη μικρότερη αναλογία απασχόλησης σε μεγάλες επιχειρήσεις από όλες τις χώρες του ΟΟΣΑ. Οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις έχουν συνήθως υψηλότερα επίπεδα παραγωγικότητας από τις μικρότερες, καθώς επωφελούνται από οικονομίες κλίμακας και σκοπού. Από την άλλη μεριά, οι ΜΜΕ θεωρούνται πιο ευέλικτες και ανθεκτικές σε εξωτερικές ή εσωτερικές προκλήσεις.
Σε πρόσφατη έρευνα που γίνεται στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών επιβεβαιώθηκε ότι οι ΜμΕ επιτυγχάνουν βελτίωση της απόδοσής τους μέσω εναλλακτικών συνδυασμών πρακτικών ΔΑΔ (επιμέρους στοιχεία των συστημάτων εργασίας υψηλής απόδοσης των μεγάλων επιχειρήσεων), σύμφωνα με τις ιδιαίτερες ανάγκες τους. Για παράδειγμα, ανάλογα με το αν είναι οικογενειακές επιχειρήσεις και σε ποια κατηγορία μεγέθους των ΜμΕ ανήκουν, διαφέρουν οι συνδυασμοί πρακτικών ΔΑΔ που τους οδηγούν σε μεγαλύτερη απόδοση. Επίσης, οι επιτυχημένες ΜμΕ αξιοποιούν δημιουργικές, cost- effective και «έξυπνες» τακτικές που τους επιτρέπουν να αναπληρώσουν σε κάποιο βαθμό τον συγκριτικά περιορισμένο προϋπολογισμό ΔΑΔ (πχ. περισσότερο on- the- job training από structured seminars, χρήση social media για ενίσχυση του employer branding, personal feedback αντί για συμπλήρωση φόρμας αξιολόγησης κ.α.). Τέλος, κρισιμότερες για την επιτυχία των ΜΜΕ φάνηκε να είναι πρωτίστως η προσφορά ανταγωνιστικών πακέτων αμοιβών και η εκπαίδευση των εργαζομένων, ενώ η αξιολόγηση των εργαζομένων φαίνεται να συνδέεται αρνητικά με την επιχειρησιακή απόδοση, πιθανώς επειδή είναι μία διαδικασία με υψηλό σταθερό κόστος που απαιτεί ικανό μέγεθος/ αριθμό εργαζομένων για να ισοσταθμιστεί η αρχική επένδυση (νεκρό σημείο).
