Να εστιάσουμε στις ψηφιακές τεχνολογίες
ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Ανάπτυξη, Καινοτομία, Νέο Επιχειρείν
Του ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΕΥΓΕΝΙΟΥ,
Καθηγητή στις Επιστήμες των Αποφάσεων και Διοίκησης Τεχνολογίας στο INSEAD (Γαλλία) και
Επισκέπτη Καθηγητή στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών
Στις αρχές του 2020 ένα άρθρο της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, ξεκινά με τη φράση «Είμαι αισιόδοξη για την τεχνολογία». Πράγματι, οι πιο πρόσφατες τεχνολογικές καινοτομίες, που βασίζονται κυρίως στα δεδομένα, την τεχνητή νοημοσύνη και τις ανακαλύψεις στον τομέα των υπολογιστών, μας παρέχουν πολλούς λόγους για να υποστηρίξουν μια τέτοια αισιοδοξία. Το FDA (Food and Drug Administration) των ΗΠΑ δημοσίευσε τον Οκτώβριο 2022 μια λίστα με 521 εγκεκριμένες ιατρικές συσκευές με δυνατότητα τεχνητής νοημοσύνης, ενώ σχεδόν καμία δεν ήταν στην αγορά μόλις πριν από λίγα χρόνια. Μερικές μπορούν να διαγνώσουν ασθένειες καλύτερα και από τους κορυφαίους ειδικούς. Η γεωργία, φαινομενικά ένας κλάδος στο άλλο άκρο του φάσματος των ψηφιακών τεχνολογιών, μεταμορφώνεται τώρα με τη χρήση ευφυών αισθητήρων, drones και αυτόνομων τρακτέρ που χρησιμοποιούνται για τη βελτιστοποίηση της παραγωγής και τη διαχείριση της υγείας των ζώων και των καλλιεργειών. Όλοι οι τομείς, από την ενέργεια μέχρι το λιανικό εμπόριο, την υγειονομική περίθαλψη ή τις μεταφορές επηρεάζονται –και πιθανότατα διαταράσσονται– από τις ψηφιακές τεχνολογίες.
Ωστόσο, η επιτυχία δεν είναι ομοιόμορφη γεωγραφικά ή σε οργανισμούς. Παρά την αισιοδοξία της Προέδρου της Επιτροπής, η ΕΕ εξακολουθεί να είναι πίσω από τις ΗΠΑ και την Κίνα όσον αφορά στις καινοτομίες τεχνητής νοημοσύνης – ξοδεύοντας σχεδόν τα μισά από την Κίνα και σχεδόν το ένα τρίτο όσο οι ΗΠΑ για τη χρηματοδότηση νεοφυών επιχειρήσεων τεχνητής νοημοσύνης (σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία του τελευταίου τριμήνου 2022 από το CB Insights). Οι εκτιμήσεις των οργανισμών που αποτυγχάνουν να αξιοποιήσουν με επιτυχία αυτές τις ισχυρές τεχνολογίες κυμαίνονται από 60% έως περισσότερο από 80%. Επιπλέον, μόλις τώρα καταλαβαίνουμε τους πιθανούς νέους κινδύνους που μπορούν να δημιουργήσουν οι ψηφιακές τεχνολογίες – με αλγόριθμους που ενδεχομένως οδηγούν στην πόλωση και την παραπληροφόρηση στο διαδίκτυο, νέες μορφές λεγόμενων περιστατικών τεχνητής νοημοσύνης που σχετίζονται με την ασφάλεια ή τις διακρίσεις και νέους τύπους (κυβερνο) επιθέσεων που χρησιμοποιούν για παράδειγμα τη λεγόμενη «δηλητηρίαση» δεδομένων (data poisoning) ή αντίπαλη τεχνητή νοημοσύνη (adversarial AI).
Πως αξιοποιούμε τις τεράστιες δυνατότητες των τεχνολογιών
Τι μπορούν να κάνουν τα στελέχη των οργανισμών ώστε να αξιοποιήσουν καλύτερα τις τεράστιες δυνατότητες αυτών των τεχνολογιών, περιορίζοντας ταυτόχρονα τους μεγάλους νέους κινδύνους που μπορούν να δημιουργήσουν; Δεν υπάρχει, φυσικά, τέλεια συγκεκριμένη απάντηση. Πρέπει να επιλυθούν πολλές διαφορετικές προκλήσεις και να ληφθούν σχετικές αποφάσεις. Η σωστή αναγνώριση τους είναι το πρώτο βήμα. Το να γίνονται οι σωστές επιχειρηματικές ερωτήσεις είναι πιθανώς πιο σημαντικό και πιο δύσκολο από το να δίνεται μια καλή απάντηση σε μια λιγότερο κρίσιμη ερώτηση. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο σε ένα έργο που κάναμε πρόσφατα στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, αναπτύξαμε ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο ανάλυσης της τεχνητής νοημοσύνης για τους ανώτατους διευθυντές που επικεντρώνεται κυρίως σε ποιες είναι οι κύριες ερωτήσεις και αποφάσεις που πρέπει να απαντήσουν και να λάβουν τα ανώτατα στελέχη.
Ενώ η διαθεσιμότητα δεδομένων, η ποιότητα και η διακυβέρνηση ή η απόκτηση και διατήρηση ταλέντων, η ωριμότητα της υποδομής πληροφορικής και η αλλαγή κουλτούρας αποτελούν πάντα μέρος του μείγματος των κρίσιμων θεμάτων, το πιο κοινό σοβαρό ζήτημα που τέθηκε ήταν η ικανότητα εντοπισμού των καλύτερων επιχειρηματικών ευκαιριών
Από τις δεξιότητες που χρειάζονται για να προσλάβουν ή να αναπτύξουν, μέχρι πού στον οργανισμό θα πρέπει να τοποθετηθούν τα δεδομένα και οι ικανότητες που προσδίδει η τεχνητή νοημοσύνη ή πώς να χρηματοδοτήσουν και να ευθυγραμμίσουν τα δεδομένα και τις ικανότητες της τεχνητής νοημοσύνης με τις μηχανικές υποδομές καθώς και με τις επιχειρήσεις και πώς να διασφαλίσουν ότι έχουν τη σωστή διακυβέρνηση τεχνητής νοημοσύνης σε ισχύ. Φυσικά, οι απαντήσεις εξαρτώνται πάντα από το πλαίσιο, όπως για παράδειγμα πόσο κρίσιμη είναι η τεχνολογία για τον κλάδο, ποιες επιχειρηματικές διαδικασίες μπορεί να επηρεάσει περισσότερο ή πού βρίσκεται ένας οργανισμός στο ταξίδι της ψηφιακής ωριμότητας του.
Η μεγαλύτερη πρόκληση που έχουμε σήμερα δεν είναι πώς να λύσουμε ένα πρόβλημα με δεδομένα και τεχνητή νοημοσύνη, αλλά να ορίσουμε ποιο πρόβλημα θα λύσουμε
Σε ένα άλλο έργο, πήραμε συνεντεύξεις από διευθυντές επιτελικών διευθύνσεων σε περισσότερους από τριάντα οργανισμούς σε όλο τον κόσμο – τόσο από τους λεγόμενους «ψηφιακούς ηγέτες» όσο και από μεγάλες πολυεθνικές σε κλάδους μη τεχνολογικούς, όπως το λιανικό εμπόριο, η μεταποίηση και οι τράπεζες. Ένα βασικό ερώτημα αφορούσε στις κύριες προκλήσεις μόχλευσης δεδομένων και τεχνητής νοημοσύνης. Ενώ η διαθεσιμότητα δεδομένων, η ποιότητα και η διακυβέρνηση ή η απόκτηση και διατήρηση ταλέντων, η ωριμότητα της υποδομής πληροφορικής και η αλλαγή κουλτούρας αποτελούν πάντα μέρος του μείγματος των κρίσιμων θεμάτων, το πιο κοινό σοβαρό ζήτημα που τέθηκε ήταν η ικανότητα εντοπισμού των καλύτερων επιχειρηματικών ευκαιριών. Όπως είπε ο υπεύθυνος ανάλυσης δεδομένων μιας από τις μεγαλύτερες διεθνείς τράπεζες: «Η μεγαλύτερη πρόκληση που έχουμε δεν είναι πώς να λύσουμε ένα πρόβλημα με δεδομένα και τεχνητή νοημοσύνη, αλλά να ορίσουμε ποιο πρόβλημα θα λύσουμε».
Οι προκλήσεις της τεχνητής νοημοσύνης
Οι δυνατότητες είναι ατελείωτες και ο αριθμός των καινοτόμων περιπτώσεων επιχειρηματικής χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης αυξάνεται πολύ γρήγορα. Παρά την τυπική πρώιμη υπέρ-αισιοδοξία απλούστευσης και τους συνήθεις κύκλους των αγορών, θεωρείται ασφαλές στοίχημα ότι αυτές οι τεχνολογίες θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό την ανταγωνιστικότητα όχι μόνο των εταιρειών αλλά και των κρατών. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι ο Χένρι Κίσινγκερ, έχοντας περάσει την ηλικία των 50 του ανοίγοντας τα κανάλια διόδου μεταξύ Κίνας και Δύσης στη δεκαετία του 1970, πέρασε τα τελευταία χρόνια του - είναι 99 χρονών σήμερα - δουλεύοντας σε ένα βιβλίο μαζί με τον πρώην στέλεχος της Google Έρικ Σμιντ και τον Daniel Huttenlocher του MIT με τίτλο «The Age of AI: and our Human Future», αγγίζοντας μια σειρά θεμάτων, συμπεριλαμβανομένων των πιθανών γεωπολιτικών επιπτώσεων του τρόπου με τον οποίο η Κίνα, η Ευρώπη, οι ΗΠΑ και άλλες περιοχές καταφέρνουν να καινοτομήσουν και να αξιοποιήσουν αυτές τις τεχνολογίες. Μια υπενθύμιση του πόσο κρίσιμο είναι να μην χάνουμε την εστίασή μας στις ευκαιρίες και τους κινδύνους που βασίζονται στις ψηφιακές τεχνολογίες, παρά τις όποιες οικονομικές και πολιτικές προκλήσεις μπορεί να αντιμετωπίσουμε.
