Η Διοίκηση (Μάνατζμεντ) στις Σύγχρονες Ελληνικές Ναυτιλιακές Επιχειρήσεις

ΑΦΙΕΡΩΜΑ: Η ελληνική ναυτιλία και η διεθνής πρόκληση

Της Δρος ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΣ ΣΑΠΟΥΝΑ,
Εντεταλμένης Διδάσκουσας του ΟΠΑ

Αδιαμφισβήτητα, ζούμε σε μια εποχή διαρκών και ραγδαίων αλλαγών, έντονης αστάθειας, αβεβαιότητας, υψηλού ρίσκου και, συνεπώς, αυξανόμενης πολυπλοκότητας. Οι σύγχρονες επιχειρήσεις δε μπορούν να παραμείνουν ανταγωνιστικές και να ανταποκριθούν στις προκλήσεις του ρευστού περιβάλλοντος χωρίς αποτελεσματικό μάνατζμεντ. Οι ελληνικές ναυτιλιακές επιχειρήσεις δεν αποτελούν εξαίρεση.  

Το μάνατζμεντ σε κάθε ναυτιλιακή επιχείρηση αποτελεί ένα φαινόμενο πολυδιάστατο και ένα έργο δύσκολο λόγω του δυναμικού χαρακτήρα του κλάδου και της διεθνούς φύσης της ναυτιλίας. Διαχρονικά η επιτυχία των εμβληματικών πλοιοκτητών στηριζόταν στην οξύνοια, στο ταλέντο, στη ναυτοσύνη των Ελλήνων, στη μακροχρόνια γνώση μιας ναυτιλιακής αγοράς που εξελισσόταν σε κυκλική τροχιά και στην εμπιστοσύνη στο εσωτερικό τους ένστικτο.

Το ραγδαία εξελισσόμενο επιχειρηματικό περιβάλλον και στη ναυτιλία σε συνδυασμό με την αλματώδη  πρόοδο της τεχνολογίας σηματοδοτούν την ανάγκη άμεσου εκσυγχρονισμού. Η διοίκηση μιας ναυτιλιακής επιχείρησης θα πρέπει να στηρίζεται περισσότερο από ποτέ στην τεχνογνωσία και στα ταχύτατα αντανακλαστικά που απαιτούνται από το γεγονός α) της παγκοσμιότητας του χαρακτήρα της και β) της δραστηριοποίησής της σε ένα επιχειρηματικό, γεωπολιτικό, κοινωνικό, χρηματοοικονομικό και ενεργειακό περιβάλλον τόσο ρευστό όσο ρευστός είναι ο στίβος πάνω στον οποίο δραστηριοποιείται.

Περισσότερο παρά ποτέ οι ελληνικές ναυτιλιακές επιχειρήσεις σήμερα καλούνται να προσαρμοστούν όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά προκειμένου να ανταπεξέλθουν στις σύγχρονες κρίσεις και  προκλήσεις. Βασικά θέματα τα οποία απασχολούν τις ελληνικές ναυτιλιακές επιχειρήσεις τα τελευταία χρόνια είναι τα ακόλουθα:

Διεθνείς κανονισμοί και νομοθεσία: Συμμόρφωση με τους διεθνείς κανονισμούς και τη νομοθεσία που διέπουν τη ναυτιλία, όπως είναι οι κανόνες του Διεθνούς Ναυτιλιακού Οργανισμού (IMO, International Maritime Organisation).

Διοίκηση του στόλου και του πληρώματος: Εστίαση στην ασφάλεια, στην αποδοτικότητα και στη διαχείριση των πληρωμάτων των πλοίων, με έμφαση στα ζητήματα που αφορούν στην πρόσληψη, την εκπαίδευση και τη διατήρηση καταρτισμένου προσωπικού.

Κατάλληλες εταιρικές στρατηγικές: Ανάπτυξη εταιρικών στρατηγικών  για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της αγοράς, την επέκταση σε νέες αγορές και την ανάπτυξη της επιχείρησής τους, την προσαρμογή στις νέες συνθήκες και τη θετική συμμετοχή στις περιβαλλοντικές απαιτήσεις.

Αποδοτικές ανταγωνιστικές στρατηγικές: Υιοθέτηση ανταγωνιστικών στρατηγικών με συνεχή επένδυση σε νέα, τεχνολογικά προηγμένα πλοία και στη σταθερή μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος του κλάδου. Παράλληλα, στρέφονται προς την ανάπτυξη ενός «έξυπνου στόλου» που χρησιμοποιεί την τεχνολογία του Internet of Things (IoT), την τεχνητή νοημοσύνη και την αυτοματοποίηση για τη βελτιστοποίηση της λειτουργίας των πλοίων και την παροχή υψηλής ποιότητας υπηρεσιών προς τους πελάτες της.

Βιωσιμότητα και περιβαλλοντική συνείδηση: Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στις εξελίξεις που αφορούν στην απανθρακοποίηση του κλάδου τόσο σε διεθνές επίπεδο, με την αναθεώρηση της Στρατηγικής του ΙΜΟ για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, όσο και σε ευρωπαϊκό επίπεδο με την υιοθέτηση νομοθετικών μέτρων του πακέτου «Fit-for-55» (Ετήσια Έκθεση της Ένωσης Ελλήνων Εφοπλιστών 2022-2023). Αυτό περιλαμβάνει την αξιολόγηση της χρήσης νέων καυσίμων και της υιοθέτησης τεχνολογιών για τη μείωση των εκπομπών CO2.

Τεχνολογική και ψηφιακή καινοτομία: Η ενσωμάτωση της τεχνολογίας και των ψηφιακών λύσεων στις λειτουργίες τους είναι σημαντική για τη βελτίωση της αποδοτικότητας και τη μείωση του λειτουργικού κόστους. Ένα εξαιρετικό παράδειγμα τεχνολογικής και ψηφιακής καινοτομίας στην ελληνική ναυτιλία είναι η χρήση της τεχνολογίας Blockchain για τη βελτιστοποίηση των διαδικασιών σχετικά με την καταγραφή της προέλευσης και της κατάστασης του φορτίου και των πλοίων.

Ο προγραμματισμός, η οργάνωση, η διεύθυνση και ο έλεγχος είναι σημαντικοί πυλώνες για το αποτελεσματικό μάνατζμεντ και την επιτυχία των ελληνικών ναυτιλιακών επιχειρήσεων

Η διατήρηση της επιτυχημένης πορείας των ελληνικών ναυτιλιακών επιχειρήσεων εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αποτελεσματική διαχείριση των ακόλουθων βασικών αρχών:

Ο προγραμματισμός αναφέρεται στον σχεδιασμό και τον καθορισμό των δραστηριοτήτων και των πόρων της επιχείρησης για την επίτευξη συγκεκριμένων στόχων. Ο στρατηγικός προγραμματισμός είναι ουσιώδης για την αντιμετώπιση των προκλήσεων της αγοράς, τη διατήρηση του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και την ανάπτυξη στρατηγικών για την επέκταση σε νέες αγορές. Αυτό περιλαμβάνει τη διαμόρφωση πλάνων και τον προγραμματισμό των πλοίων, των δρομολογίων, των φορτίων και των πληρωμάτων.

Η οργάνωση αφορά στην κατάλληλη διάρθρωση της επιχείρησης, την κατανομή των αρμοδιοτήτων και των ευθυνών, καθώς και τη δημιουργία αποτελεσματικών διαδικασιών. Αυτό περιλαμβάνει τη διοίκηση του πληρώματος τον συντονισμό και τον έλεγχο των ναυτιλιακών δραστηριοτήτων (όπως η διαχείριση των φορτίων και της εφοδιαστικής αλυσίδας) έτσι ώστε το πλάνο να υλοποιείται με τον αποτελεσματικότερο τρόπο.

Η διεύθυνση  είναι η λειτουργία μέσω της οποίας επηρεάζεται η συμπεριφορά του ανθρώπινου παράγοντα (ηγεσία, εμψύχωση, ενθάρρυνση, υποκίνηση, καθοδήγηση, κ.λπ.), ώστε κάθε άτομο ξεχωριστά ή σε ομαδική συνεργασία να έχει τη διάθεση και την ικανότητα να συμβάλει αποτελεσματικά στην υλοποίηση των στόχων της επιχείρησης. Τα τελευταία χρόνια αρκετές ελληνικές ναυτιλιακές επιχειρήσεις επενδύουν σε εκπαιδευτικά προγράμματα, προσφέροντας στο πλήρωμα των πλοίων τους αλλά και στους υπαλλήλους που στελεχώνουν τα γραφεία τους την  κατάλληλη εκπαίδευση για την αντιμετώπιση κινδύνων, την πρόληψη ατυχημάτων και τη συμμόρφωση στα διεθνή πρότυπα ασφάλειας και περιβαλλοντικής προστασίας.

Ο έλεγχος είναι η διαδικασία αξιολόγησης των αποτελεσμάτων έναντι των στόχων και των προδιαγραφών. Αυτό σημαίνει την παρακολούθηση της απόδοσης των πλοίων, την εκτίμηση της ασφάλειας στη θάλασσα, τη διαχείριση του κόστους και την εξασφάλιση της συμμόρφωσης με τη ναυτιλιακή νομοθεσία και τους διεθνείς κανονισμούς.

Συνοπτικά, ο προγραμματισμός, η οργάνωση, η διεύθυνση και ο έλεγχος είναι σημαντικοί πυλώνες για το αποτελεσματικό μάνατζμεντ και την επιτυχία των ελληνικών ναυτιλιακών επιχειρήσεων. Η επιτυχής εφαρμογή αυτών των αρχών συμβάλλει στη βελτίωση της αποδοτικότητας, της ανταγωνιστικότητας και της ασφάλειας του επιχειρείν στη ναυτιλιακή αγορά.

Επιστροφή στο ΤΕΥΧΟΣ 50ο – ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2023