Χρηματοοικονομικά... αναλφάβητοι οι νέοι της γενιάς Ζ

Μειοψηφικό είναι το ποσοστό των προπτυχιακών φοιτητών στην Ελλάδα που ανήκουν στη «γενιά Ζ» –Generation Z, όπως συνηθίζεται να ονομάζεται στη διεθνή βιβλιογραφία η γενιά όσων έχουν γεννηθεί μετά τα μέσα και προς το τέλος της δεκαετίας του 1990– και είναι χρηματοοικονομικά εγγράμματοι (19,3%). Επίσης, η πλειοψηφία των προπτυχιακών φοιτητών δεν αποταμιεύουν (75,2%), δεν έχουν επενδυτική εμπειρία (93,4%) και ανησυχούν για το μέλλον το δικό τους και της οικογένειάς τους (92,5%). Το φύλο, η διατήρηση αρχείων εσόδων/εξόδων και το επίπεδο μόρφωσης του πατέρα αναδεικνύονται ως οι κυριότεροι παράγοντες που επηρεάζουν θετικά τα επίπεδα χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού. Οι άνδρες φοιτητές, όσοι διατηρούν αρχεία εσόδων/εξόδων, αλλά και εκείνοι με πατέρα που κατέχει υψηλό επίπεδο μόρφωσης εμφανίζουν μεγαλύτερη πιθανότητα να είναι χρηματοοικονομικά εγγράμματοι (από δύο έως τέσσερις φορές).

Πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού υπογραμμίζει τη σημαντικότητα του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού στη χώρα μας.

Ο χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες μείωσης της χρηματοοικονομικής ευπάθειας (financial fragility) και επίτευξης χρηματοοικονομικής ευημερίας (financial well-being), με τους συντελεστές εξάρτησης μεταξύ του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού και της χρηματοοικονομικής ευπάθειας και της χρηματοοικονομικής ευημερίας να είναι θετικοί και στατιστικά σημαντικοί (52% και 68%, αντίστοιχα). Επιπλέον, οι χρηματοοικονομικά εγγράμματοι φοιτητές παρουσιάζουν μεγαλύτερη πιθανότητα να είναι καλύτερα προετοιμασμένοι ώστε να αντιμετωπίσουν ένα απροσδόκητο  χρηματοοικονομικό σοκ ενώ εμφανίζουν καλύτερα επίπεδα χρηματοοικονομικής ευημερίας. Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από πρόσφατη έρευνα που διεξήγαγε το ελληνικό Ινστιτούτο Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού (www.gfli.gr), τα αποτελέσματα της οποίας παρουσιάζονται σε μία πρωτότυπη επιστημονική δημοσίευση με τίτλο «Financial literacy and financial well-being among generation-Z university students: Evidence from Greece» στο έγκριτο επιστημονικό περιοδικό «The European Journal of Finance» (https://doi.org/10.1080/13518 47X.2019.1701512).

Σύμφωνα με πορίσματα του ΟΟΣΑ, τα επίπεδα χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού κυμαίνονται από 13% έως 70% ανά χώρα, με το μέσο επίπεδο χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού στην Ευρώπη να φτάνει το 52%, αναδεικνύοντας το γεγονός ότι δισεκατομμύρια πολίτες σε όλο τον κόσμο είναι ανέτοιμοι να διαχειριστούν τις ραγδαίες εξελίξεις ενός ασταθούς, πολύπλοκου και διαρκώς μεταβαλλόμενου χρηματοοικονομικού περιβάλλοντος. Πόσο κατάλληλα προετοιμασμένοι είναι σήμερα οι πολίτες για τη νέα αυτή πραγματικότητα; Πόσο καλά ενημερωμένη είναι η γενιά Ζ στη χώρα μας, βιώνοντας δέκα χρόνια κρίσης; Υπάρχει στατιστικά σημαντική σχέση μεταξύ του χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού της νέας γενιάς και της χρηματοοικονομικής ευημερίας της;

Στα ερωτήματα αυτά δίνει απαντήσεις η συγκεκριμένη έρευνα, μελετώντας τόσο τα επίπεδα χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού των νέων στην Ελλάδα όσο και τη σχέση μεταξύ του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού (financial illiteracy) και της χρηματοοικονομικής τους ευημερίας (financial well-being), καθώς επίσης της δυνατότητας να ανταποκριθούν αποτελεσματικά σε έκτακτα χρηματοοικονομικά γεγονότα. Παράλληλα, εντοπίζονται εκείνοι οι παράγοντες (δημογραφικοί, χρηματοοικονομικών συμπεριφορών κ.ά.) που επηρεάζουν τις παραπάνω μεταβλητές.

Για τον σκοπό της έρευνας σχεδιάστηκε και διανεμήθηκε ένα ερωτηματολόγιο σε 456 προπτυχιακούς φοιτητές Οικονομικών Σχολών στην Ελλάδα. Οι προπτυχιακοί φοιτητές αντιπροσωπεύουν τη γενιά Ζ, που βίωσε με απόλυτο τρόπο τα αποτελέσματα μιας μοναδικής σε διάρκεια και ένταση οικονομικής κρίσης.   Χρησιμοποιώντας   μοντέλα λογιστικής παλινδρόμησης και marginal effects analysis, αναλύθηκαν τα δεδομένα των ερωτηματολογίων, με τα εμπειρικά αποτελέσματα να είναι αποκαλυπτικά.

Τέλος, παρουσιάζονται προτάσεις πολιτικής για την καταπολέμηση του χρηματοοικονομικού αναλφαβητισμού στην Ελλάδα, εστιάζοντας στις χρηματοοικονομικές συμπεριφορές των Ελλήνων πολιτών και στις ταχύτατες τεχνολογικές εξελίξεις, καθώς και στην αξία της χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης, με αναγκαία την ένταξή της στο πρόγραμμα σπουδών, ακόμη και στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση.

Η έρευνα εντάσσεται στo πλαίσιο των δράσεων του Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού, που στόχο έχουν τη δημιουργία μιας γενιάς χρηματοοικονομικά ενήμερων και υπεύθυνων πολιτών. Μιας κοινωνίας όπου οι πολίτες, χωρίς κανέναν χρηματοοικονομικό αποκλεισμό (financial exclusion), θα έχουν τις γνώσεις και τις ικανότητες να αντιληφθούν καλύτερα τη «μεγάλη εικόνα» της οικονομίας, με απώτερο σκοπό την επίτευξη προσωπικής και οικογενειακής ευημερίας.