Η εξέλιξη της κλιματικής αλλαγής και το αβέβαιο μέλλον της ανθρωπότητας
Του
ΧΡΗΣΤΟΥ Σ. ΖΕΡΕΦΟΥ,
Γενικού Γραμματέα της Ακαδημίας Αθηνών, Εθνικού Εκπροσώπου για την Κλιματική Αλλαγή
Ο 20ος αιώνας αποτέλεσε σημείο καμπής στις εφευρέσεις, στην τεχνολογία, στην ανάπτυξη των αυτοματισμών και στην αύξηση του ρυθμού παραγωγής και απόδοσης των κοινών αγαθών. Για όλους αυτούς τους λόγους ονομάστηκε εποχή της Βιομηχανικής Επανάστασης. Η μηχανή εσωτερικής καύσεως έδωσε δυνατότητα όχι μόνο ταχείας μεταφοράς αλλά έδωσε ώθηση στη γεωργία την κτηνοτροφία και γενικά σε όλες τις παραγωγικές δραστηριότητες του ανθρώπου. Αυτή η επανάσταση στηρίχθηκε κυρίως στην καύση ορυκτών καυσίμων, στην αρχή κάρβουνο, στη συνέχεια κάρβουνο και πετρέλαιο και πιο πρόσφατα φυσικό αέριο. Η καύση ορυκτών καυσίμων οδηγεί κατ’ ανάγκην στην εκπομπή θερμοκηπικών αερίων όπως το διοξείδιο του άνθρακος, τα οποία έχουν την ιδιότητα να μην αφήνουν τον πλανήτη να ψυχθεί προς το διάστημα. Σαν αποτέλεσμα, τα τελευταία 40 χρόνια είδαμε μια εκτόξευση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη, η οποία έχει υπερβεί τον 1οC από τότε που έχουμε μετρήσεις και όπως δείχνουν τα πλέον προηγμένα μοντέλα αυτό ήταν αποτέλεσμα της ανθρώπινης παρέμβασης.
Βρισκόμαστε πλέον μέσα σε μία επικίνδυνη παρένθεση, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση που θα υπερβεί ακόμα και τους 2, τους 3 ίσως και τους 4οC στις προσεχείς δεκαετίες, αν δεν ληφθούν μέτρα. Τα μέτρα που έχουν προταθεί σε παγκόσμια κλίμακα είναι η Συμφωνία των Παρισίων και πρόσφατα η Πράσινη Συμφωνία, σημειώνοντας επίσης και την επαναφορά των ΗΠΑ στο τραπέζι των κλιματικών διαπραγματεύσεων. Βεβαίως, η μετάβαση στο λεγόμενο μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα είναι πολύ δύσκολο να πραγματοποιηθεί λόγω του τεράστιου μωσαϊκού των οικονομικών επιπέδων που υπάρχουν σε όλο τον πλανήτη. Η Γη σήμερα βλέπει μια απίστευτη ανισοκατανομή του ΑΕΠ μεταξύ των υπερδιακοσίων χωρών μελών του ΟΗΕ. Αυτή η ανισοκατανομή δείχνει ότι τα Ηνωμένα Έθνη εμφανίζονται ως ενωμένα μόνον ως προς τις ηθικές αξίες αλλά οπωσδήποτε όχι σε σχέση με το ΑΕΠ. Η κλιματική αλλαγή είναι η κορυφή του παγόβουνου σε μία αυτοκαταστροφική πορεία την οποία ακολούθησε η ανθρωπότητα μέσα από τον υπερπλουτισμό και την υπεραδιαφορία για τον πλησίον (όπου ο πλησίον μπορεί να είναι στην άλλη άκρη του πλανήτη αλλά τον ίδιο αέρα που αναπνέει θα αναπνεύσουμε και εμείς). Τα προβλήματα βεβαίως θα λυθούν έμμεσα για τους έχοντες και κατέχοντες. Οι υπόλοιποι θα περιμένουν στην ουρά, δεν ξέρω για πόσο, αλλά θα πρέπει όλοι να συνειδητοποιήσουμε ότι δεν είμαστε μόνοι στον πλανήτη.
Η Φύση πάντα θα μας θυμίζει με την ακραία της συμπεριφορά ότι έχουμε ξεπεράσει κάποια όρια και αλίμονο όταν το ακραίο γίνει σύνηθες
Επανερχόμενος στο ζήτημα της ανθρωπογενούς κλιματικής αλλαγής, η τεχνολογία για την αντιμετώπιση του προβλήματος υπάρχει. Το ζήτημα είναι ότι πρέπει να αισθανθούν όσοι έχουν εθισθεί από το κέρδος του «μαύρου χρυσού» και των άλλων ορυκτών καυσίμων, ότι πρέπει να στραφούν στην εκμετάλλευση των φυσικών πόρων (ήλιος, άνεμος, γεωθερμία κ.λπ.), τα οποία παρέχουν επαρκή ενέργεια για να υποκαταστήσουν τις ανθρώπινες ανάγκες τόσο σε μεταφορές και σε παραγωγή όσο και στη καθημερινή διαβίωση των ανθρώπων στον πλανήτη. Η Φύση πάντα θα μας θυμίζει με την ακραία της συμπεριφορά ότι έχουμε ξεπεράσει κάποια όρια και αλίμονο όταν το ακραίο γίνει σύνηθες, όπως το έχω πει πάρα πολλές φορές, τότε δεν θα έχουμε χώρο να επιστρέψουμε στην κανονική κατάσταση του πλανήτη μας. Εύχομαι να μην φθάσουμε ως εκεί και η ανθρωπιά να πρυτανεύσει και να κυριαρχήσει μέσα από μια σωστή Παιδεία, η οποία θα εξακολουθεί πάντα να είναι, τουλάχιστον κατ’ εμέ, το μεγάλο παγκόσμιο ζητούμενο.
