Οι επιχειρήσεις μετά την πανδημία

Κώστας Μαρκίδης,
Καθηγητής Στρατηγικής και Επιχειρηματικότητας; Robert P Bauman Chair in Strategic Leadership, London Business School

Οι επιχειρήσεις ήδη σκέπτονται και προγραμματίζουν τη ζωή μετά την πανδημία. Ο πιο βασικός τους προβληματισμός αφορά το πώς η εργασία θα οργανωθεί μετά την άρση των περιορισμών. Όλοι εκτιμούν ότι θα υιοθετηθεί ένα «υβριδικό μοντέλο» εργασίας, αλλά αυτό σημαίνει διαφορετικά πράγματα για διαφορετικές επιχειρήσεις. Για παράδειγμα, πόσες ημέρες ανά εβδομάδα θα επιτρέπεται στους εργαζομένους η εργασία από το σπίτι; Ποιες κατηγορίες εργαζομένων θα ενθαρρύνονται να επιστρέψουν στο γραφείο; Τι είδους εργασίες θα εκτελούνται στο γραφείο έναντι του σπιτιού; Διαφορετικές επιχειρήσεις θα απαντήσουν διαφορετικά αυτές τις ερωτήσεις και το τελικό αποτέλεσμα θα είναι μια πληθώρα οργανωσιακών μοντέλων, τα οποία θα λειτουργούν ταυτόχρονα. Δεν θα υπάρχει ένα βέλτιστο υβριδικό μοντέλο για όλους. Κάθε επιχείρηση θα ανακαλύψει το μοντέλο που της ταιριάζει.

Κάποιοι κλάδοι δεν θα επιστρέψουν σύντομα στα προ πανδημίας επίπεδα, ενώ άλλοι θα εμφανιστούν ωφελούμενοι από τη νέα κανονικότητα.

Το αναπόφευκτο αποτέλεσμα αυτών θα είναι αχρησιμοποίητος ή υποχρησιμοποιούμενος εργασιακός χώρος παντού. Μια επιχείρηση η οποία κάλυπτε δέκα ορόφους γραφείων στο στρατηγείο της, θα χρειάζεται πλέον τον μισό χώρο. Τι θα γίνει με τον πλεονάζοντα χώρο; Αναπόφευκτα, οι επιχειρήσεις θα ξεκινήσουν να ενοικιάζουν αυτόν τον χώρο σε άλλες. Δεν θα πρέπει να μας ξενίζει αν δούμε πέντε ή και δέκα επιχειρήσεις να μοιράζονται το ίδιο κτήριο. Ενώ στο παρελθόν είχαμε μόνον ελάχιστες επιχειρήσεις, όπως η WeWork, οι οποίες μοιράζονταν θέσεις εργασίας, σύντομα θα διαπιστώσουμε την εκθετική ανάπτυξη τέτοιων συμφωνιών κοινής χρήσης γραφείων. Το μεγαλύτερο όφελος αυτής της εξέλιξης θα είναι ότι θα επιτρέπεται πλέον η διάδραση και η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ εργαζομένων σε διαφορετικές επιχειρήσεις. Ως αποτέλεσμα αναμένεται ενίσχυση της καινοτομικότητας.

Ακόμα περισσότερες δομικές αλλαγές θα ξεκινήσουν να εμφανίζονται μόλις το σοκ από την πανδημία αρχίσει να φθίνει. Οι άνθρωποι έχουν πλέον αναπτύξει νέες συνήθειες, αλλά και νέες προσδοκίες ως συνέπεια της πανδημίας. Για παράδειγμα, δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση ότι οι διεθνείς μεταφορές –ιδιαίτερα ο τουρισμός– θα επανέλθουν σε κάποια κανονικότητα μόλις αρθούν οι περιορισμοί. Όμως, τι θα συμβεί με τα επιχειρηματικά ταξίδια; Γιατί να δαπανήσει κάποιος δύο ημέρες για να επισκεφθεί τη Νέα Υόρκη για μια σημαντική συνάντηση, όταν έχει πλέον εξοικειωθεί με τη χρήση του λογισμικού Zoom; Όμοια, ο χώρος των εστιατορίων θα αναβιώσει μετά την πανδημία, αλλά οι επισκέψεις στα εστιατόρια δεν πρόκειται να αγγίξουν εύκολα τα προ πανδημίας επίπεδα. Οι άνθρωποι πλέον έχουν συνηθίσει να δειπνούν στο σπίτι με τις οικογένειές τους και τους φίλους τους. Αυτό σημαίνει ότι κάποιοι κλάδοι δεν θα επιστρέψουν στα προ πανδημίας επίπεδα για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, ενώ άλλοι κλάδοι θα εμφανιστούν ωφελούμενοι από αυτή τη νέα κανονικότητα.

Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πανδημία είναι μόνο μία από τις πολλές ασυνέχειες και αλλαγές που συμβαίνουν στον κόσμο γύρω μας. Ακόμα και πριν την έλευση της πανδημίας, οι επιχειρήσεις πάσχιζαν να ανταποκριθούν στην ψηφιακή επανάσταση και στην έλευση νέων τεχνολογιών, όπως η τεχνητή νοημοσύνη, η ρομποτική, η μηχανική μάθηση κ.ά. Αυτές οι διασπαστικές αλλαγές δεν πρόκειται να εξαλειφθούν. Αντίθετα, η διείσδυσή τους θα επιταχυνθεί και η επίδρασή τους θα μεγεθυνθεί. Οι επιδράσεις αυτών των αλλαγών στο επιχειρείν θα επανέλθουν ως προτεραιότητα ανταπόκρισης στον κόσμο των επιχειρήσεων, όταν η πανδημία θα είναι πλέον μακρινή μνήμη.